GMGA 1013 ASAS PENTADBIRAN AWAM
PERKHIDMATAN AWAM
1.0 PENGENALAN
1.1 Sejarah
Perkhidmatan Awam
Kalau
disusur dari segi sejarah, bermulanya perkhidmatan awam di negara ini, adalah
sekitar tahun 1934, yang ketika itu dikenali sebagai Malayan Establishment
Office, membawa kepada tahun 1954 diubah kepada Federation Establishment
Office, kemudiannya pada tahun 1967 dikenali pula sebagai Establishment Office
of Malaysia, sehinggalah kepada tahun 1968 ditukar lagi kepada Jabatan
Perkhidmatan Awam yang kekal sampai hari ini.
Oleh itu, pastinya, sepanjang kira-kira 83 tahun, perjalanan
Perkhidmatan Awam negara ini, pra dan pasca kemerdekaan, hingga ke era
pembangunan serta kemajuan dewasa ini, telah menempa satu tempoh yang panjang,
penuh dengan pengetahuan serta sarat mengendong pengalaman. Perkhidmatan Awam
Malaysia atau dahulunya dikenali sebagai Malayan Civil Service (MCS) telah
melaksanakan peranan penting dalam pembangunan ekonomi dan sosial di negara
ini. Dicorakkan melalui perkembangan sejarah negara, sosial dan institusi
politik, Perkhidmatan Awam Malaysia mempunyai rekod yang amat menarik. Sewaktu
era pra-kemerdekaan, pihak British telah memperkenalkan struktur dan amalan
bagi menyediakan pelbagai perkhidmatan asas kepada rakyat dalam usaha untuk
menjamin keamanan yang selari dengan aktiviti ekonomi dan politik pada waktu
itu. Struktur dan amalan tersebut merupakan asas penubuhan kepada MCS.
Dengan
tujuan untuk membangun berdasarkan kepercayaan di atas kemampuan sendiri
selepas kemerdekaan, Perkhidmatan Awam Malaysia telah melalui banyak perubahan
di mana struktur perkhidmatan awam telah diorientasikan semula dan mengalami
evolusi yang relevan dan progresif melalui pengenalan penambahbaikan yang
terancang dan inovasi supaya seiring dengan pembangunan pada waktu itu dan
keperluan masa hadapan. Hingga kini, Perkhidmatan Awam Malaysia mempunyai
kekuatan seramai 1.6 juta orang meliputi skim perkhidmatan awam persekutuan,
perkhidmatan awam negeri, perkhidmatan awam bersama, perkhidmatan guru,
kehakiman, perundangan, polis dan tentera. Perkhidmatan Awam Malaysia telah
diperturunkan oleh legasi Perkhidmatan Awam British dengan perubahan asas yang
telah berlaku secara signifikan 50 tahun lepas. Secara ringkas, apabila
mengimbau kembali sejarah Perkhidmatan Awam Malaysia, penubuhannya bermula pada
awal tahun 1700 apabila Syarikat India Timur British menakluki Pulau Pinang. Pada
waktu itu, perkhidmatan awam dianggotai oleh pemegang biasiswa terbaik dan
pintar dari England yang dilantik sebagai Pegawai Tadbir.
Pada
lewat tahun 1800 menyaksikan penggabungan perkhidmatan awam di antara
Negeri-Negeri Melayu Bersekutu dan Negeri-Negeri Selat kepada satu perkhidmatan
yang dikenali sebagai Perkhidmatan Awam Negeri-Negeri Melayu Bersekutu
(Federated Malay States Civil Service atau FMS). Penggabungan tersebut
bertujuan untuk menyediakan kuasa pentadbiran secara berpusat dengan prosedur
pengambilan bersama yang akan membenarkan pegawai untuk dilantik dan dihantar
untuk berkhidmat di beberapa Negeri-Negeri Melayu. Dengan pelaksanaan
pemerintahan secara berpusat, prosedur pengambilan diselaraskan bagi menarik
calon-calon yang mempunyai taraf sekurang-kurangnya sama atau lebih baik untuk
dilantik di dalam perkhidmatan awam dan ini merupakan asas permulaan kepada
pengambilan secara tersusun dan profesional ke dalam perkhidmatan awam. FMS
telah berkembang dan membuka pintu kepada pegawai Melayu untuk menubuhkan
perkhidmatan yang dikenali sebagai Perkhidmatan Pentadbir Melayu (Malay
Administrative Service). Pada tahun 1903, terdapat seramai 332 orang Melayu daripada
jumlah keseluruhan 6,607 penjawat awam di dalam Kerajaan. Raja Chulan bin Raja
Abdullah yang pada awalnya telah berkhidmat di dalam Kerajaan sebagai
Settlement Officer di negeri Perak menjadi orang Melayu pertama dilantik
sebagai Pegawai Daerah in Perak Utara, seterusnya memecahkan penguasaan orang
Eropah dalam perkhidmatan tersebut.
Di
bawah perkembangan FMS dan Perkhidmatan Pentadbir Melayu, banyak reformasi
pentadbiran telah diperkenalkan untuk meningkat dan menambah baik perkhidmatan
awam. Antaranya, Skim Sterling, Gaji dan Pengelasan Stubb dan Suruhanjaya
Bucknill yang terus memberi definisi dan memperkukuh prinsip perkhidmatan awam
berkaitan sistem saraan cuti dan pencen dan terma perkhidmatan yang lain. Apabila British meninggalkan Malaya selepas
pendudukan Jepun pada tahun 1941, kewibawaan 85 pegawai Perkhidmatan Pentadbir
Melayu diuji di mana tunggak pentadbiran negara terletak di dalam tangan
mereka. Mereka berjaya menguruskan pentadbiran negara dengan baik dan terus
memainkan peranan yang penting ke arah mencapai kemerdekaan pada tahun 1950an. Permulaan
pewujudan penggabungan perkhidmatan awam yang bersatu dimulakan apabila
perkhidmatan koloni British seperti Perubatan, Pelajaran, Perundangan, Polis
dan seumpamanya telah dicantumkan di bawah perkhidmatan yang dikenali sebagai
Colonial Administrative Service, di mana MCS merupakan sebahagian daripada
komponennya. MCS seterusnya telah mengalami evolusi dan kini dikenali sebagai
Perkhidmatan Tadbir dan Diplomatik (PTD)[1], sebuah perkhidmatan yang unggul di
mana peranannya telah bertukar dari developmentalist kepada fasilitator dan
sekarang menjadi inovator yang instrumental untuk membawa negara maju dalam
mencapai dominasi ekonomi, penambahbaikan pembangunan modal insan, menangani
kedudukan ketidakseimbangan sosioekonomi, memperbaiki dan mengekalkan kualiti
hidup dan memperkukuh institusi dan kapasiti pelaksanaan. Secara umumnya, PTD
dianggap sebagai perkhidmatan elit dan berprestij yang membekalkan Pegawai
Tadbir di peringkat Persekutuan dan Negeri. Dengan sifat sebagai generalist di
mana pegawai akan memberi khidmat dan berfungsi sebagai pentadbir, melaksanakan
dasar Kerajaan di pelbagai agensi Kerajaan dan Kementerian memberi perspektif
umum dengan peranan sebagai penasihat secara non-partisan kepada ahli politik.
Sifat generalist PTD ini mempunyai kesan yang buruk kepada prestasi pegawai.
Sehubungan dengan itu, pada tahun 1990an, dasar pengambilan pegawai daripada
pelbagai latar belakang pendidikan serta disiplin dan seterusnya ditempatkan untuk
berkhidmat di kementerian dan agensi yang relevan telah sedikit sebanyak
berjaya mengurangkan imej generalist PTD.
1.2 SEJARAH
PENEMPATAN DAN LOKASI JPA
Sejarah
Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia (JPA) bermula pada 22 Ogos 1934 melalui
penubuhan Malayan Establishment Office (MEO) atau Pejabat Perjawatan Malaya
yang beroperasi di City Hall, Singapura. Apabila pentadbiran dipindahkan ke
Tanah Melayu pada tahun 1954, Jabatan ini turut dipindahkan ke Kuala Lumpur dan
beribu pejabat di Bangunan Persekutuan, Jalan Sultan Hishamuddin. Pertambahan
fungsi dan saiz seterusnya memerlukan Jabatan ini berpindah ke lokasi baru di
Bangunan UMBC, Jalan Sulaiman seterusnya ke Bangunan Sulaiman, Jalan Damansara
sebelum berpindah ke Wisma Bernama, Jalan Tun Razak. Bagi memudahkan pelanggan
berurusan, beberapa Bahagian yang menyediakan perkhidmatan kaunter telah
ditempatkan di pusat bandaraya Kuala Lumpur seperti Cawangan Perundingan dan
Rekod di Wisma PKNS, Jalan Raja Laut, Bahagian Pencen di Bangunan KWSG, Jalan
Kampung Attap dan Bahagian Latihan dan Pembangunan Kerjaya di Bangunan PERKIM,
Jalan Raja Laut.
Hanya
pada tahun 1993, kesemua bahagian berjaya dikumpulkan di bawah satu bumbung
apabila JPA berpindah ke bangunan milik sendiri di Kompleks JPA, Jalan Tun
Ismail, Kuala Lumpur. Bagi memudahkan pelanggan di Malaysia Timur, pejabat
cawangan Bahagian Pasca Perkhidmatan dibuka di Kota Kinabalu, Sabah dan di
Kuching, Sarawak. Berikutan dasar Kerajaan memusatkan kesemua pejabat Kerajaan
di satu lokasi di Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan Putrajaya, maka pada
tanggal 15 April 2001, JPA telah berpindah ke Kompleks C, Putrajaya. Cawangan
Pengurusan Kompetensi telah ditempatkan di bangunan Sapura@Mines, Seri
Kembangan. Berikutan penjenamaan semula JPA pada tahun 2009, tiga Bahagian
telah berpindah ke Bangunan MKN-Embassy Techzone, Cyberjaya iaitu Bahagian
Pengurusan Maklumat , Bahagian Pengurusan Psikologi, Bahagian Saraan dan Unit
Audit Dalam[2].
2.0 ISI
2.1 CARTA
ALIRAN CORAK PEMERINTAHAN NEGARA MALAYSIA
Perkara 132. Perkhidmatan-perkhidmatan awam.
(1) Bagi maksud Perlembagaan ini,
perkhidmatan-perkhidmatan awam ialah-
(a) angkatan tentera;
(b) perkhidmatan kehakiman dan perundangan;
(c) perkhidmatan awam am Persekutuan;
(d) pasukan polis;
(e) (dimansuhkan);
(f) perkhidmatan awam bersama yang disebut dalam Perkara 133;
(g) perkhidmatan awam setiap Negeri; dan
(h) perkhidmatan pendidikan.
(b) perkhidmatan kehakiman dan perundangan;
(c) perkhidmatan awam am Persekutuan;
(d) pasukan polis;
(e) (dimansuhkan);
(f) perkhidmatan awam bersama yang disebut dalam Perkara 133;
(g) perkhidmatan awam setiap Negeri; dan
(h) perkhidmatan pendidikan.
(2) Kecuali sebagaimana yang diperuntukan dengan nyata selainnya oleh Perlembagaan ini, kelayakan bagi pelantikan dan syarat-syarat perkhidmatan orang dalam perkhidmatan-perkhidmatan awam, selain orang dalam perkhidmatan yang disebut dalam perenggan (g) Fasal (1), boleh dikawal selia melalui undang-undang persekutuan dan, tertakluk kepada peruntukan mana-mana undang-undang yang sedemikian, oleh Yang di-Pertuan Agong; dan kelayakan bagi pelantikan dan syarat-syarat perkhidmatan orang dalam perkhidmatan awam mana-mana Negeri boleh dikawal selia melalui undang-undang Negeri dan, tertakluk kepada peruntukan mana-mana undang-undang yang sedemikian, oleh Raja atau Yang di-Pertua Negeri bagi Negeri itu.
(2A) Kecuali sebagaimana yang diperuntukkan dengan
nyata oleh Perlembagaan ini, tiap-tiap orang yang menjadi anggota mana-mana
perkhidmatan yang disebut dalam perenggan (a), (b), (c), (d), (f) dan (h) Fasal
(1) memegang jawatan selama diperkenankan oleh Yang di-Pertuan Agong, dan,
kecuali sebagaimana yang diperuntukkan dengan nyata oleh Perlembagaan Negeri
itu, tiap-tiap orang yang menjadi anggota perkhidmatan awam sesuatu Negeri
memegang jawatan selama diperkenankan oleh Raja atau Yang di-Pertua Negeri[3].
(3) Perkhidmatan awam tidaklah dikira sebagai
termasuk-
|
(a)
|
jawatan mana-mana anggota pentadbiran di dalam Persekutuan atau sesuatu
Negeri; atau
|
|
(b)
|
jawatan Yang di-Pertua Dewan Negara, Yang di-Pertua Dewan Rakyat,
Timbalan Yang di-Pertua Dewan Negara, Timbalan Yang di-Pertua Dewan Rakyat,
Yang di-Pertua atau Timbalan Yang di-Pertua Dewan Undangan Negeri atau ahli
mana-mana satu Majlis Parlimen atau ahli Dewan Undangan sesuatu Negeri; atau
|
|
(c)
|
jawatan hakim Mahkamah Persekutuan, Mahkamah Rayuan atau Mahkamah Tinggi;
atau
|
|
(d)
|
jawatan anggota mana-mana Suruhanjaya atau Majlis yang ditubuhkan oleh
Perlembagaan ini atau mana-mana Suruhanjaya atau Majlis yang bersamaan yang
ditubuhkan oleh Perlembagaan sesuatu Negeri; atau
|
|
(e)
|
apa-apa jawatan diplomatik yang ditetapkan oleh Yang di-Pertuan Agong
melalui perintah, iaitu jawatan yang, jika tidak kerana perintah itu, akan
menjadi jawatan dalam perkhidmatan awam am Persekutuan.
|
2.2 Konsep
Klasifikasi Perkhidmatan
Konsep
Klasifikasi Perkhidmatan diperkenalkan di bawah pelaksanaan Sistem Saraan Baru
pada 1 Januari 1992 apabila kesemua 574 skim perkhidmatan di bawah Laporan
Jawatankuasa Kabinet (JKK) 1976 telah digabungkan menjadi 274 skim
perkhidmatan. Selaras dengan penggabungan tersebut, skim-skim perkhidmatan juga
telah digolongkan kepada beberapa Klasifikasi Perkhidmatan mengambil kira
kesamaan atau kesetandinganperkhidmatan dari segi peranan dan fungsi. Rasional
pembentukan Klasifikasi Perkhidmatan ini ialah bagi membolehkan perhatian
khusus dan berasingan dalam pelbagai aspek pengurusan personel diberi kepada
perkhidmatan-perkhidmatan mengikut keutamaan dan kepentingan. Berdasarkan
kajian yang telah dibuat terhadap peranan dan bidang-bidang fungsi yang perlu
dijalankan oleh sektor awam, terutamanya dalam konteks proses pembangunan Negara
masa hadapan, mulai 1 Januari 2014 terdapat sebanyak 252 skim perkhidmatan yang
berkuatkuasa dengan 21 Klasifikasi Perkhidmatan seperti berikut[4]:
(sumber
: Laman web JPA)
2.3 Tugas
penjawat awam dalam Perkhidmatan Awam
Ø Setiap
penjawat awam perlu mematuhi peraturan mengenai tata kelakuan & tata
tertib.
Ø Hendaklah
sentiasa mementingkan tugas awamnya, bukannya menguruskan kepentingan peribadi
dalam waktu bertugas.
Ø Hendaklah
berpegang teguh kepada integriti & etika bekerja semasa menjalankan tugas.
Ø Hendaklah
menjalankan tugas dengan jujur & amanah demi kepentingan awam & negara.
Ø Hendaklah
pada setiap masa memberikan taat setianya kepada Yang di-Pertuan Agong, negara
& kerajaan.
Ø Sentiasa
menjaga, memelihara & mempertahankan kedaulatan & maruah negara, hormat
& patuh kepada undang-undang serta berusaha untuk berbakti kepada negara.
Ø Mengamalkan
sikap berkecuali dalam menjalankan tugas.
2.4 VISI,
MISI DAN OBJEKTIF JABATAN PERKHIDMATAN AWAM
Perkhidmatan Awam
berprestasi tinggi, berintegriti, dinamik dan berjiwa rakyat
Memacu dan
Meneraju Pembangunan Sumber Manusia Perkhidmatan Awam
- Merasionalisasi
saiz Perkhidmatan Awam melalui perancangan sumber manusia yang sistematik
dan berstruktur dengan menjalankan unjuran keperluan sumber manusia yang
menyeluruh
- Menyediakan
Perkhidmatan Awam dengan skim perkhidmatan dan struktur organisasi yang
relevan, anjal serta memenuhi keperluan semasa bagi membolehkan organisasi
melaksanakan fungsi penubuhannya
- Melahir dan
membangun modal insan terbaik serta kompeten untuk memenuhi keperluan
strategik Perkhidmatan Awam dan negara melalui dasar latihan dan program
penajaan yang dinamik
- Menguruskan
penjawat awam dan membangunkan dasar pengurusan sumber manusia melalui
penggubalan dan pelaksanaan dasar perkhidmatan yang strategik dan berkesan
- Menggubal
dasar dan garis panduan berkaitan perkhidmatan psikologi mengikut
keperluan semasa bagi memantapkan pembangunan sumber manusia di dalam
perkhidmatan awam
- Mengutamakan
kebajikan pesara dan penerima pencen melalui penambahbaikan dasar-dasar
pasca perkhidmatan
- Memperkenal
pakej saraan terbaik dan menyeluruh kepada penjawat awam serta menjalin
hubungan harmoni majikan-pekerja
- Memantapkan
penggunaan teknologi dalam pengurusan sumber manusia ke arah meningkatkan
kualiti penyampaian perkhidmatan [5]
2.5 CARTA
ORGANISASI TERKINI JABATAN PERKHIDMATAN AWAM
(Sumber: Laman web rasmi JPA)
2.6 INISIATIF
KERAJAAN DALAM MEMBELA KEPENTINGAN DAN MENJAGA KEBAJIKAN PENJAWAT AWAM
Sejak 8 tahun
kebelakangan ini, KERAJAAN MALAYSIA telah
berbuat pelbagai inisiatif dan sekian banyak penambahbaikan, demi membela
kepentingan dan menjaga kebajikan penjawat awam, antaranya;
Ø Pertama:
Menaikkan gaji penjawat awam sebanyak 7 peratus hingga 13 peratus pada tahun
2012.
Ø Kedua: Menaikkan
pencen minimum daripada 720 ringgit kepada 820 ringgit, bagi mereka yang
berkhidmat selama 25 tahun atau lebih pada 1 Januari 2012.
Ø Ketiga: Mensetarakan
pangkat-pangkat dalam perkhidmatan ATM dan PDRM dengan Perkhidmatan Awam Am,
selaras perubahan lapisan-lapisan gred jawatan atau gred gaji, pada 1 Januari
2013. Juga, pelaksanaan kenaikan pangkat anggota Polis dan Angkatan Tentera
berpangkat Konstabel, Prebet dan Lans Koperal berdasarkan time-based.
Ø Keempat:
Penetapan gaji terendah daripada 832 ringgit kepada 1,200 ringgit sebulan mulai
Julai 2016.
Ø Kelima:
Melaksanakan dasar di mana pegawai lantikan kontrak yang berkhidmat
sekurang-kurangnya 15 tahun boleh dilantik secara tetap mulai 1 Julai 2016;
Ø Keenam: Pemberian
pergerakan gaji tahunan sebanyak 3 peratus setahun kepada pegawai yang telah
mencapai gaji maksimum;
Ø Ketujuh:
Memanjangkan kemudahan Cuti Belajar Bergaji Penuh kepada Kumpulan Pelaksana
bermula Tahun 2017 ini dengan peruntukan sebanyak 15 juta ringgit; dan
Ø Kelapan:
Mewujudkan kaedah kenaikan pangkat secara time-based kepada Pegawai
Perkhidmatan Pendidikan dan Pegawai Perubatan.
Selain daripada
penambahbaikan daripada segi struktur gaji dan perkhidmatan, Kerajaan turut
melaksanakan penambahbaikan dari sudut kebajikan penjawat awam. Contohnya:-
Ø Pertama:
Melancarkan Skim Perumahan Penjawat Awam 1Malaysia atau PPA1M sejak tahun 2013,
di mana sebanyak 200 ribu unit rumah akan disiapkan menjelang tahun 2020.
Ø Kedua: Menaikkan
kadar Bantuan Sara Hidup atau COLA sebanyak 50 ringgit sebulan pada tahun 2012
bagi penjawat awam yang tinggal di kawasan-kawasan pinggir bandar; dan
Ø Ketiga: Menaikkan
Imbuhan Tetap Perumahan atau ITP minima kepada 300 ringgit sebulan pada tahun
2015. Manakala, 25 peratus ITP turut diterima oleh penjawat awam yang mendapat
kemudahan kuarters.
Ø Tidak dilupakan
juga, kepada para pesara, Kerajaan telah menaikkan kadar pencen terendah
daripada 720 ringgit pada tahun 2012, kepada 950 ringgit sejak 1 Julai 2016
lalu.
Apa
yang penting di sini, kesemua kemudahan dan imbuhan yang dinikmati oleh
Penjawat Awam adalah kerana hubungan kerjasama yang kukuh di antara Kerajaan
yang baik dan Perkhidmatan Awam yang cekap lagi efisyen. Barulah wujudnya satu simbiosis yang mantap
dalam memecut dan to leapfrog atau melonjakkan Malaysia supaya tersenarai dalam
kelompok 20 negara termaju serta terbaik di dunia menjelang tahun 2050.
2.7 KEPERLUAN LATIHAN KEPADA MODAL INSAN
PERKHIDMATAN AWAM
Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) adalah sebuah pusat latihan yang
terletak di bawah Jabatan Perkhidmatan Awam, Malaysia. Ia bermula di sebuah
bangunan kecil di Port Dickson pada bulan September 1959 yang ketika itu
dikenali sebagai Pusat Latihan Kakitangan. Pusat ini memberikan kursus kepada
pegawai-pegawai berkaitan pentadbiran tanah, pentadbiran kewangan, pengurusan
pejabat dan pentadbiran kerajaan tempatan.
Hasrat untuk menyediakan latihan lebih formal kepada pegawai-pegawai
kerajaan telah menyebabkan wujudnya Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) di
Jalan Elmu, Kuala Lumpur pada bulan Jun 1972. Perkembangan pesat latihan oleh
INTAN dalam tahun 1980-an juga telah menyaksikan tertubuhnya beberapa kampus
cawangan pada tahun 1983. Ini termasuklah Kampus Wilayah Utara (INTURA) di
Sungai Petani, Kedah; Kampus Wilayah Timur (INTIM) di Kemaman, Terengganu dan
Kampus Wilayah Selatan (IKWAS) di Kluang, Johor.
Pada tahun 1984, Kampus Utama INTAN yang terletak di Bukit Kiara, Kuala
Lumpur telah dibuka dengan rasminya manakala INTAN di Jalan Elmu kemudian
dijadikan Kampus Wilayah Tengah (INTENGAH) pada tahun 1998. Permintaan terhadap
program latihan INTAN yang semakin bertambah kemudian telah mewujudkan
penubuhan dua lagi kampus cawangan. Kampus Sarawak di Kuching, Sarawak telah
diwujudkan pada tahun 1999 manakala Kampus Sabah dibuka pada tahun 2001[6].
2.8 CABARAN PENJAWAT AWAM
Bukan mudah untuk mencapai matlamat-matlamat yang telah ditetapkan sepertimana
yang telah digariskan dalam dasar-dasar atau program-program kerajaan ke arah
peningkatan kualiti, kecekapan, keberkesanan dan produktiviti dalam
perkhidmatan awam. Pihak yang bertanggungjawab dalam menjayakan semua
perancangan dan matlamat kerajaan adalah penjawat awam dan sumber manusia yang
terpenting dalam perkhidmatan awam. Oleh itu, sikap, pola-pola tingkahlaku,
persepsi, kepentingan dan tindak-tanduk di kalangan anggota penjawat awam
memang sukar diramal. Justeru, segala tindakan dan keputusan yang membabitkan
penjawat awam (manusia dalam organisasi) adalah melibatkan soal nilai dan
etika, yakni ada tindakan, perbuatan dan keputusan di kalangan penjawat awam
bertentangan dengan nilai murni dan etika kerja yang positif.
Kesilapan dalam membuat keputusan dan mengambil sesuatu tindakan akhirnya
terjebak dalam perkara-perkara yang bertentangan dengan nilai dan etika
profesionalisme sebagai penjawat awam. Dengan demikian, keingkaran terhadap
undang-undang, peraturan dan perintah kerajaan merupakan sesuatu yang mencabar
nilai dan etika dalam perkhidmatan awam itu sendiri. Tidak hairanlah jika ada
di antara pegawai-pegawai kerajaan yang dituduh menerima dan mengamal rasuah,
pecah amanah, terlibat dalam pelbagai jenayah dan kes-kes tatatertib yang lain.
Jika semua gejala seperti ini semakin menular, apakah ia suatu petanda kian
terhakisnya nilai dan etika kerja yang murni dan berakhlak mulia di kalangan
penjawat awam? Apakah yang akan terjadi jika gejala-gejala negatif ini tidak
berupaya ditangani dengan berkesan terhadap perkhidmatan awam di negara ini?
Persoalan-persoalan inilah yang telah dikupas dalam kertas kerja oleh Malike
bin Brahim (UUM) dengan mengaitkannya dengan slogan “Yang Menurut Perintah” dan
prinsip-prinsip Rukun Negara[7].
2.9 KEPENTINGAN DAN SUMBANGAN PERKHDIMATAN
AWAM
Perkhidmatan Awam telah memainkan peranan yang sangat penting di dalam
memperkenalkan dan melaksanakan dasar-dasar di dalam sektor perindustrian,
pertanian dan sosial melalui pelbagai Pelan 5-tahun dan Dasar Ekonomi Baru yang
telah diperkenalkan pada tahun 1970 di mana telah berjaya mengekalkan
keseimbangan di antara pembangunan luar bandar dan industri, yang telah menjadi
pendorong bagi pertumbuhan pembangunan ekonomi dan pada masa yang sama mengurus
implikasi sosial ke atas pelbagai etnik di negara ini. Setelah menempuhi
tahun-tahun tersebut, Perkhidmatan Awam telah berkembang dan mengharungi
cabaran yang dilalui negara, menyesuaikan, disesuaikan dan memperkukuh program
politik, ekonomi dan sosial yang telah menyumbang kepada negara ini sehingga
menjadi sebuah negara yang paling maju dan moden di rantau ini. Bukan sekadar
memastikan kemajuan berjalan lancar, Perkhidmatan Awam juga telah membantu
melonjakkan kedudukan negara ke tahap yang lebih tinggi, iaitu menjadi sebuah
negara berpendapatan tinggi di kalangan negara-negara membangun.
Sejak kemerdekaan Perkhidmatan Awam Malaysia telah memainkan peranan yang
sangat besar dalam memenuhi keperluan dan hasrat rakyat dan stakeholders yang
lain. Dengan kekuatan seramai 1.6 juta ahli, Perkhidmatan Awam Malaysia telah
berperanan sebagai perunding, pengawal dan fasilitator. Di samping itu juga, ia
telah menjadi pelancar kemajuan (pace setter) dan berperanan sebagai agen
perubahan di negara ini. Dalam hubungan ini, perkhidmatan awam perlu
melaksanakan pelbagai tanggungjawab termasuk memberi perkhidmatan, mengurus
kepentingan rakyat, memastikan keselamatan awam dan program komuniti.
Perkhidmatan Awam Malaysia secara signifikan telah menempa nama dan diiktiraf
sebagai antara perkhidmatan awam yang terbaik di rantau ini. Ia telah
melaksanakan peranan utama dalam pembangunan dan modenisasi Malaysia.
Secara umum, usahanya untuk mentadbir Kerajaan dalam dekad-dekad yang
lepas, telah berjaya memberi impak dalam memperbaiki tadbir urus dan kualiti
perkhidmatan awam. Dalam usaha menjayakan kedua-dua Dasar Visi Nasional dan
Misi Nasional bermula dari tahun 2001 hingga 2020, Perkhidmatan Awam Malaysia
secara berterusan melakukan pelbagai penambahbaikan dalam tempoh yang mencabar
ini. Dengan pelbagai petikan seperti “No Wrong Door Policy”, “Business is not
as Usual” dan penubuhan PEMUDAH telah membantu untuk meningkatkan sistem
penyampaian perkhidmatan awam dengan mengurangkan karenah birokrasi dan
menyediakan perkhidmatan yang produktif, kreatif dan inovatif,ia diharapkan
akan menjadi rakan akrab di dalam pelbagai sektor bagi memastikan kemakmuran
negara Kesemua ini bertujuan untuk menjadikan Perkhidmatan Awam Malaysia
bertaraf dunia dan memenuhi tanda aras antarabangsa dari segi prestasi dan
kecemerlangan.
2.10 6 Falsafah dan Garis Besar Haluan
Perkhidmatan Awam Menuju TN50
Justeru itu, demi
mewajah masa depan dalam melakar perjalanan mendakapi aspirasi TN50,
Perkhidmatan Awam hendaklah berpegang kepada 6 Falsafah dan Garis Besar Haluan Menuju
TN50[8].
Ø Kerangka Manhaj
Maqasid Syariah
Pertamanya:
Seandainya secara sedar atau pun tidak, pembentukan negara bangsa Malaysia
telah dan untuk tempoh 30 tahun mendatang, dicorakkan atas kanvas KERANGKA
MAQASID SYARIAH, makanya, perkhidmatan awam sudah semestinya juga, berpandukan
jalur-jalur Manhaj yang sudah pun tersulam asasnya, sejak sekian lama,
sekurang-kurangnya 60 tahun yang lalu. Sepanjang tempoh 6 dekad ini,
perkhidmatan awam telah bergerak pada landasan yang sama, seiring sejalan dengan
Kerajaan, sehingga Malaysia diiktiraf sebagai sebuah negara Islam progresif
lagi dinamik, bermanhajkan Maqasid Syariah, dengan berpegang kepada prinsip
Wasatiyyah atau moderation, Perlembangaan Persekutuan dan Ideologi Kebangsaan
yang kukuh serta tentunya kesinambungan gagasan-gagasan pucuk pimpinan
Kerajaan. Sebenarnya, manhaj Maqasid Syariah yang dipegang oleh Kerajaan,
mensasarkan kepada maslahah umum yakni yang mendatangkan kebaikan kepada rakyat
terbanyak, dengan mengambil kira tahap kemampuan kebertanggungjawaban Kerajaan
mengikut 3 keutamaan, sama ada di peringkat DHA-RU-RIYAT yakni KEPERLUAN ASAS
YANG PALING UTAMA, sesuatu yang tidak boleh tidak tanpanya. Manakala HA-JIY-YAT
pula, berkaitan dengan KEHENDAK DAN KEPERLUAN UMUM yang membawa kepada kelapangan
hidup, TETAPI TIDAK TERLALU MENDESAK serta ketiganya, TAH-SI-NIYAT sebagai
PENGHIAS, PENCANTIK DAN BERSIFAT PENGINDAH semata-mata, dalam memberi
kesempurnaan hidup. Ditambah lagi di peringkat DHA-RU-RIYAT, yang amat
mementingkan kepada usaha berterusan dalam pemeliharaan lima prinsip asas utama
kehidupan iaitu agama, nyawa, akal, harta benda serta keturunan, khususnya
dalam hal-ehwal pembangunan dan kebajikan rakyat serta memajukan negara.
Kesemua dasar, usaha dan pendekatan ini terbukti telah membuahkan hasil apabila
laporan State of The Global Islamic Economy 2016/2017 oleh Thomson Reuters,
kita bukan sahaja telah menduduki tangga pertama secara keseluruhan daripada
senarai 73 buah negara di dunia, bahkan turut diakui sebagai ‘the best
developed ecosystem for Islamic Finance in the world, sekaligus KWSP negara ini
dilaporkan mempunyai Islamic Saving Plan yakni Pelan Penyimpanan Islam yang
terbesar di dunia.
Ø Tahun 2017
Sebagai Tahun Penyampaian
Kedua: Tahun 2017
sebagai “Year of Delivery” atau Tahun Penyampaian, sebagai fokus dan bidang
keutamaan. Ertinya, jentera perkhidmatan awam perlu mempastikan bahawa,
penyampaian perkhidmatan bukan sahaja dari segi fizikal, tetapi juga mempunyai
nilai kepada rakyat dalam mempastikan segala projek, insiatif dan bantuan yang
telah dirancang, benar-benar sampai kepada rakyat. Jika tidak, sia-sialah
segala perancangan dan dasar yang telah digubal oleh Kerajaan, termasuklah
pelbagai bajet yang telah diperuntukkan, namun dek kerana salah penyampaian,
maka berlakulah ketirisan dan gagal-lah matlamat Kerajaan. Lantaran itu, aspek
delivery atau penyampaian ini, perlu berdarah daging dan bersebati dengan
Perkhidmatan Awam, sampai kepada tahap apabila disebut tentang Penyampaian Yang
Cekap, ia seharusnya sinonim dengan Perkhidmatan Awam Malaysia. Itulah
setinggi-tinggi matlamat yang kita dambakan. Oleh yang demikian, effective and efficient
delivery, Perkhidmatan Awam, yang bukan sahaja menjadi slogan pada tahun ini,
tetapi saya tahu pasti bahawa, ia telah menjadi iltizam sejak sekian lama
kepada perkhidmatan ini,…apa yang penting ia mesti terus diperkasakan lagi.
Jadinya, Pengukuhan dan Pemerkasaan Perkhidmatan Awam harus bertumpu dengan
menjadikan perkhidmatan awam yang lebih berfokus kepada rakyat, inklusif,
dengan penyertaan komuniti dan berbudaya kerja serta perkhidmatan par
excellence dan mempunyai nilai-nilai murni yang membawa kepada keutuhan
organisasi.
Ø Prinsip Wala’ dan
Kesetiaan
Ketiganya: Satu
lagi nilai yang sangat penting dalam kepimpinan dan organisasi ialah prinsip
Wala’ dan Kesetiaan, yakni memberi kepatuhan, sumpah setia, ketaatan serta
bai’ah yang wajib kepada seseorang pemimpin yang sah dan institusi kepemimpinan
serta kemuncaknya anggota pentadbiran Kerajaan. Selagi mana, radar kepimpinan
dan kepemimpinan itu masih kekal berada dalam parameter maslahah umum serta
tidak terjadinya unsur-unsur kezaliman. Pokoknya, jika prinsip dan nilai Wala’
serta Kesetiaan ini menjadi amalan dalam Perkhidmatan Awam, barulah adanya
disiplin dan kelancaran dalam organisasi yang menunjangi Kerajaan ini. Malahan,
Ibnu Khaldun sendiri, seorang tokoh ilmuwan besar Islam yang sangat terkenal
dengan karya agungnya, “Muqaddimah”, bukan sahaja menghuraikan tentang
ketamadunan secara umum, bahkan turut mengupas tentang kepentingan sifat
kesetiaan sebagai pemacu kepada tadbir urus yang profesional. Turut disebut
oleh Ibnu Khaldun lagi, bahawa, golongan yang memiliki nilai kesetiaan tinggi
adalah mereka yang hingga sanggup berkorban nyawa dalam melunasi setiap amanah
yang diberikan. Begitulah tingginya nilai Wala’ dan Kesetiaan dalam organisasi
seperti yang dituntut dalam ajaran agama.
Ø Budaya Kerja Di
Luar Kelaziman
Keempat: Budaya
Kerja Di Luar Kelaziman yang bermaksud, bekerja melepasi dan melangkaui tahap
keupayaan lazim atau kebiasaan, di luar lingkungan kotak pemikiran biasa, demi
keberhasilan yang luar biasa. Ini termasuklah juga meraikan idea-idea baharu
dan sentiasa melakukan penambahbaikan, demi mencapai keberhasilan, selain
mempiawai diri serta meningkatkan kompetensi dan nilai tambah, supaya our
benchmarking, bukan lagi sekadar menjadi jaguh kampung, akan tetapi untuk
menjadi Pelaku Global yang lebih sistematik dan berdaya maju. Selanjutnya,
Kerajaan juga menyarankan agar, para penjawat awam di negara ini terus melipat gandakan
usaha, dalam melatih diri menjadi multi-tasking, multi-skills dan
multi-talented, berbudaya kreatif lagi berinovatif, yang mampu menyumbang
kepada budaya kerja ‘high productivity’, ‘high value’, ‘high thinking’, ‘high
skills’ dan ‘highly motivated’, untuk sentiasa bekerja keras bagi mencapai
kejayaan untuk negara. Dalam hal demikian, pada minggu lepas, Kerajaan telah
mentransformasi dan menjenamakan semula Institusi TVET di negara ini menjadi
“TVET Malaysia”, dengan menggabungkan 7 Kementerian di bawah satu kolaborasi
unggul lagi bersepadu, bagi melatih warga dan anak-anak muda Malaysia untuk
menjadi tenaga kerja teknikal yang berkemahiran tinggi.
Ø Revolusi
Perindustrian Keempat dan Ekonomi Digital Menuju TN50
Kelima: Menjengah
masa depan, ke arah Revolusi Perindustrian Keempat dan Ekonomi Digital Menuju
TN50, dunia kontemporari kini berada dalam transisi, yang bakal menyaksikan
massive structural change dan membawa bersamanya teknologi yang bersifat
disruptif dan breakthrough; Daripada robotik dan artificial intelligence kepada
teknologi nano; daripada the Internet of Things kepada analitik kesihatan, yang
membawa satu quantum leap kepada kehidupan kita. Ketika itu, negara bakal
menikmati kebestarian kehidupan, merangkumi pelbagai bidang seperti smart
energy, smart mobility, smart healthcare, smart infrastructure, smart
governance and smart citizens. Berhubung itu, berbalik kepada realiti Malaysia
dan Perkhidmatan Awam khususnya serta pasaran kerja dunia secara
keseluruhannya, telah mula timbulnya kebimbangan bahawa pelbagai sektor dan
bidang pekerjaan tidak lagi wujud, sebaliknya diambil alih oleh teknologi
terkini seperti artificial intelligence dan automasi. Dalam konteks yang lebih
luas, kerana itulah Kerajaan ini mempunyai visi yang menjangkau jauh ke depan,
dengan mengambil serius akan perkembangan semasa dan berusaha melakukan
langkah-langkah proaktif dalam menangani hal tersebut, dengan menceburi bidang
Digital Economy yang dianggap sebagai industry of the future. Di sinilah,
sebagai sebuah Kerajaan kita perlu menggunakan teknologi digital untuk
melonjakkan mutu penyampaian perkhidmatan.
Ø Par Excellence
Duniawi dan Par Excellence Ukhrawi
Akhir sekali,
Falsafah dan Garis Besar Haluan yang keenam kepada Perkhidmatan Awam Menuju
TN50 adalah Merekayasa Malaysia untuk menjadi negara maju yang mencapai
pengertian Al-Falah, yakni Par Excellence Duniawi dan Par Excellence Ukhrawi,
sebagaimana yang diseru dalam surah Al-Baqarah ayat 201. Sesungguhnya lagi,
tiada siapa yang tahu, apakah rupa bentuk dan wajah dunia amnya dan Malaysia
khususnya, tatkala menyinsing fajar subuh tahun 2050 kelak. Akan tetapi, Allah
SWT sukakan hamba-hambanya terus merancang masa depan, bekerja dan bertawakal,
tanpa duduk bersimpuh dengan hanya berserah kepada keadaan serta nasib.
3.0 RUMUSAN
Apa
yang ingin kami katakan adalah, kami
yakin dan percaya Perkhidmatan Awam di negara ini, nyatanya, telah sampai
kepada satu tahap keampuhan dan kematangan yang mampu menjadi serta selayaknya
dipersiagakan bukan sahaja pada paras ini, tetapi yang lebih utama daripada
itu, adalah untuk mencorakkan Malaysia bagi tempoh 30 tahun yang mendatang.
Dalam pembangunan sesebuah negara mahupun tamadun, pelbagai ayat suci Al-Quran
dan hadis serta pedoman agama haruslah sentiasa diambil sebagai panduan dan
pengajaran. Umpamanya, petikan daripada
surah Al-Qasas ayat 26 yang antara tafsirannya merujuk tentang peri-mustahaknya
untuk kita, tidak kira pemimpin, golongan teknokrat, para birokrat mahupun
rakyat terbanyak, supaya bekerja kuat lagi bersungguh-sungguh, dengan penuh
amanah juga dipercayai, demi memakmur negara dan mensejahterakan rakyat. Ini
diperteguhkan lagi dengan potongan ayat ke-15 surah As-Saba’ yang menyebut
bahawa, Allah SWT telah mengiktiraf kemajuan dan kemewahan serta kesejahteraan
penduduk di negeri Saba’, selagi mana mereka mensyukuri nikmat yang diberikan
oleh Ilahi, negara tersebut akan terus berada dalam keadaan yang baik lagi
makmur, di bawah lindungan Tuhan sekaligus mendapat keampunan dan keberkatan
daripadaNya.
Sistem
tadbir urus yang baik dan sistem penyampaian yang telus serta cekap
mencerminkan kecemerlangan sistem pentadbiran negara. Sektor awam yang telus
dan efektif sangat bergantung kepada birokrat itu sendiri iaitu bebas daripada
jenayah pentadbiran, tadbir urus yang baik, bebas daripada karenah birokrasi
dan sistem penyampaian yang cekap. Kepentingan
rakyat dan masyarakat banyak diletakkan kepada agensi awam. Malah dewasa ini,
rakyat peka terhadap sebarang perbelanjaan yang dibelanjakan untuk cukai yang
dibayar. Justeru dalam sektor awam jelas menunjukkan pemimpin dalam
perkhidmatan awam yang cekap dan
berkesan amat diperlukan dalam menjana perkhidmatan yang terbaik dan
efisien.
Perspektif
Perkhidmatan Awam, seruan kepada semua penjawat awam supaya membuat persediaan
rapi dan merencana strategi berkesan dari sekarang, khususnya untuk menongkah
dengan beberapa fasa perubahan menuju TN50, di mana Malaysia disasarkan akan
menjadi High Income Advanced Economy pada tahun 2020; Nilaian ekonomi dan
dagangan semasa menjadi 2 trilion ringgit pada tahun 2025; Revolusi
Perindustrian Keempat mula memberikan impak yang signifikan pada tahun 2030;
Negara kompetitif bersifat hampir ‘zero defects’ pada tahun 2040; dan Sebuah
ketamadunan unggul, tersenarai dalam gelanggang kelompok 20 negara termaju dan
terbaik di dunia. Apa yang mustahak, di kala kita menggariskan haluan Par
Excellence Duniawi dan Par Excellence Ukhrawi, generasi Perkhidmatan Awam yang
ada kini dan akan datang dicungkil bakat, diasuh serta diasah bukan sekadar
dilengkapi dengan kemahiran duniawi, akan tetapi sewajibnya dibekalkan dengan
nilai-nilai murni sejagat dan Islami, supaya bila tibanya tahun 2050 nanti,
akan lahirnya Malaysia yang terimbang kemajuannya memenuhi tuntutan duniawi dan
ukhrawi.
4.0 Rujukan
/ Bibliografi
[1]
"Service Par Excellence" (2005) oleh Wan Mansor Abdullah. Penerbit:
INTAN
[2]http://www.jpa.gov.my/index.php?option=com_content&view=article&id=2716&Itemid=900&lang=ms
[3]
Perlembagaan Malaysia,Perkara 132, muka surat 133
[4]https://www.interactive.jpa.gov.my/ezskim/Penerbitan/Buku%20Skim%20Perkhidmatan%201%20Januari%202014.pdf
[5] http://www.jpa.gov.my/index.php?option=com_content&view=article&id=246&lang=ms
[6]
Laman Web Institut Tadbiran Awam Negara (www.intan.gov.my)
[7]
Malike bin Brahim, Jabatan Pengurusan Awam, Fakulti Pengurusan Awam dan
Undang-undang,Universiti Utara Malaysia.“YANG MENURUT PERINTAH”—NILAI PENJAWAT
AWAM
[8]
Teks Ucapan Majlis Amanat Perdana Perkhidmatan Awam Ke-15 (Mappa Xv),Yab. Dato'
Sri Mohd Najib Bin Tun Haji Abdul Razak, Perdana Menteri Malaysia, Dewan
Plenari, Picc, Putrajaya,03/10/2017
Comments